Montessori Eğitim Sistemi

Bu aralar Montessori eğitim sistemine merak sarmış durumdayım. Öyleki günlerdir bir çok makaleyi okuyup, konuyla ilgili blogları, grupları bu sayede takip eder oldum. Pinterest'ten yüzlerce fotoğrafa baktım. Hatta şu an yazdıklarımın altına sayfalarca bilgi yapıştırdım ama şimdi bakıyorum da anladığımı anlatsam daha fazla kişinin okumasını sağlarım ve belki de bu eğitim sisteminin farkındalığında benim de bir payım olur. İlgi duyanlar vereceğim linklerden detaylı bilgilere ulaşabilir. (Yazıdaki fotoğraflar Pinterest)

Montessori, dünyanın en başarılı eğitim sistemi sayılıyor. Aslında Montessori'ye eğitim sistemi demek biraz yanlış. Çünkü sistemden ziyade bir felsefe bu. Ve dünyada büyük başarılara atmış bir çok ünlü de bu eğitimi almış.

Öncelikle nedir bu Montessori? Montessori eğitimi 1870’te İtalya’da doğan Maria Montessori tarafından geliştirilmiş. Maria Montessori 1896’da Roma Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olarak ülkesinin ilk kadın tıp doktoru unvanını elde etmiş. Asistan doktor olarak çalışırken bir yandan da özel araştırma ve çalışmalarda bulunmuş, özellikle çocukların nasıl öğrendiklerini analiz etmiş.

Montessori’ye göre çocuk, içi yetişkinler tarafından doldurulacak boş bir kase değildir. Montessori felsefesinde "çocuğun bireyselliği" ön plandadır. Her çocuk, kendine özgü bir gelişime sahip bireysel bir kişiliktir. Çocuk asla kısıtlanmaz ya da yaptıklarından dolayı eleştirilmez. Aksine desteklenerek çocuğun olumlu kazanımlarının pekiştirilmesi sağlanır.

0-6 yaş grubundaki okul öncesi çocukları kapsayan bu eğitim sisteminin özü tamamen "çocuk merkezli". Günümüzdeki "müfredat merkezli" eğitim sisteminden bir çok farkı var. Montessori'de ödül yok, ceza yok, yetişkin tarafından programlanmış bir eğitim yok, oyuncak yok, şekerleme yok, öğretmen masası yok, toplu ders yok...

Peki ne var?

Özgür seçim var, hatalarını kendilerinin denetlemesi var, hareket etmek var, sessizlik var, sosyal ilişkilerinin kendileri tarafından kurulması var, çevrenin temiz ve düzenli olması var, özgür faaliyete dayalı bir disiplin var, alıştırmaların tekrarı var, özgüven var.. 

Montessori okullarında sınıflar, karma yaş sistemine yönelik bir eğitim veriyor. Küçük çocuklar materyalleri ilk kullanmaya başladığında kendisinden yaşça büyük ve deneyimli çocuklardan öğrenme imkanı bulabiliyor, zaman geçtikçe çocuklar bu materyalleri kullanarak deneyim kazanıyor. 

Montessori sınıfları standart olarak düzenlenmekte olup kullanılan her materyal bütün Montessori sınıflarında aynı. Montessori sınıflarında, çocuklar istedikleri etkinlikleri yapabilmekte, okulda bulunan diğer alanları da istedikleri zaman kullanabilmektedirler. Çocuğun istediği etkinliği seçmesi için gerekli ortam hazır şekilde bulundurulmakta. 

Montessori sınıflarında, materyaller çocuğun fiziksel özelliklerine uygun olarak tasarlanmış. Hafif ağırlıkta, çocukların boylarına uygun, orantılı, hareket edebilen mobilyalar, elini uzattığı zaman yetişebileceği dolaplar, kolaylıkla kullanabileceği kilitler, kolay açılıp kapanabilen çekmeceler ve kapılar, duvarda kolay uzanabileceği kıyafet askıları, parmaklarıyla kavrayabileceği fırçalar, kısa-düz saplı süpürgeler bulunmakta. 

Çocuk materyalleri istediği şekilde seçebilmekte ve kullanabilmekte, bu ortam çocukta kişisel disiplini geliştirmekte. Her materyalden bir tane bulunduğu için çocuklarda, sırasını bekleme, uygun bir çözüm yolu üretme, isteğini sonraya erteleyebilme gibi çok önemli sosyal beceriler desteklendiği gibi aynı zamanda seyrederek öğrenme gibi dolaylı öğrenmeye de katkı sağlanmakta. Çocuk bir materyali kullanmak istediğinde arkadaşlarının çalışmasını beklemek zorunda. Bu yolla, çocuk başkalarının haklarına saygı duymayı öğreniyor.

Montessori eğitim sisteminde:

• Çocuk, özeldir, tektir.
• Kendine has bir varlıktır.
• Çocuk etrafındaki maddesel dünyayı absorbe eder, gelecekte yetiştireceği kişi modelini biçimlendirir.
• “Çocuk, insanların mimarıdır.” Bu mimarlar farkında olmadan içlerindeki inşa planına uyarak kendi ritimleri doğrultusunda kendilerini geliştirmeye çalışırlar.
• Bu gelişime yetişkinler etki edemezler çünkü onlar inşa planını bilmemektedirler. Ancak, bir yetişkinin zamansız müdahalesi ya bu inşa planını tahrip edebilir ya da yanlış bir yöne yönlendirebilir.
• Montessori eğitiminin temel taşlarından birisi hazırlanmış çevredir. Çocuklar hazırlanmış çevredeki Montessori materyallerinden, bireysel ilgi ve eğilimine göre bağımsız olarak seçim yaparlar.
• Montessori okullarında çocuklar, istedikleri materyalle, istedikleri zaman, istedikleri yerde çalışırlar.
• Çocuklara istedikleri kadar tekrar etme imkanı sunulur. Erken öğrenen yeni bir çalışmaya geçebilecektir, çünkü öğrenmede herkesin farklı bir ritmi vardır.
• Materyallerdeki hata kontrolü çocuğun kendi hatasını bulmasıyla gerçekleşir. Başka birinden uyarıya, onaya ve düzeltmeye gerek kalmaz. Kendi kendisini düzeltmesine olanak sağlar. Böylece yetişkinden bağımsızlaşmak doğal olarak gerçekleşir.

Montessori'de ilgimi çeken bir şey de çocuğun yatağının yer yatağı olması. Bu sistemi uygulayan arkadaşlarımın söylediklerine ve benim okuduklarımdan anladığıma göre çocuk uyurken kafes gibi bir yatağın içine konulmadan, uykusu geldiğinde kendiliğinden uyuyabilmeli. Uyandığında da bir başkasının yardımı olmadan yataktan çıkabilmeli. (Tabiki burda çocuğun kendi kendine uyumaya alışkın olması ve yer yatağının evin koşullarına uyum sağlayabilmesi önemli)

Montessori'de kafama takılan tek şey, bu eğitimin verildiği bir okulda eğitim alan bir okul öncesi çocuğu, geleneksel yöntemlerle eğitim veren bir okulda eğitim hayatına devam ettiğinde zorluk yaşar mı? Kesinlikle yaşar gibi görünüyor ama bu felsefe çocuğun yaşam tarzına geçtiyse bulunduğu ortamda da devam ettirebilir diye düşünüyorum.

Montessori sistemine gelen eleştiriler de yok değil. Çocuk gelişimi için oldukça faydalı yaklaşımlar içerse de, bu yaklaşımlar nedeniyle bazı uzmanlar ve ebeveynler tarafından eleştirilebiliyor. 

Ben bu sistemi çok sevdim. Atatürk de zamanında bu sistemi öğrenin, öğretin diye söylemiş. Ülkemizde Montessori okulları giderek yaygınlaşmakta ama bence hala yeterli sayıda değil. Biz şöyle bir yol izlemeye karar verdik. Montessori'nin evde yapılan etkinlikleri var. Oyunlar, öğretiler gibi.. Montessori'nin felsefesine sadık kalacak şekilde onları verebildiğimiz kadar ufaklığa vermeye çalışacağız. 

Evimizi şartlarımız el verdiği sürece çocuğumuzun yaşam alanına saygı duyacak şekilde düzenleyeceğiz. Benim düşünceme göre bir insanın hayattaki başarısı süper okullarda okumak, süper notlar almakla ölçülmemeli. En iyi okullarda okuyup özgüveni olmayan birey olacağına, yeteneğinin ne olduğunu bilen ve sürekli kendini yenileyen, geliştiren, kendisi ve çevresiyle barışık olan, zekasını heyecan duyduğu şeylere adayan biri olsun. Varsın 100 almadan ortalama notlarla geçsin..

Montessori ile ilgili detaylı bilgilere buralardan ulaşabilirsiniz:

http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/72/1908/20029.pdf

http://insanhaber.com/insan-ozel/montessori-egitim-sisteminde-ceza-ve-odul-yok-h22515.html

http://danaspinkribbon.blogspot.com.tr/2013/02/50-montessori-activities-for-2-year-olds.html

Montessori Felsefesi hakkında bir çok bilgiye, bu konuda oluşturulan platform üzerinden de ulaşabilirsiniz.
Montessori Felsefesi Platformu: http://www.montessorifelsefesi.com

Ayrıca, Türkçe'ye "Montessori Çılgınlığı" adı ile çevrilen "Montessori Madness" kitabının yazarı Trevor Eissler'ın Montessori Eğitimi ile Klasik Eğitim arasındaki farkı anlatan ve İstanbul Montessori Enstitüsü (İME) tarafından Türkçe'ye uyarlanan bu videoyu da izleyin derim.

Aslında farkında olmadan içimde Montessori eğitmeni gizliyormuşum da haberim yokmuş. Yakında bu sistemi bilmezden önce yaptıklarımı sizlerle paylaşacağım. 

Görüşmek üzere..